രാം മനോഹർ ലോഹ്യയുടെയും രാജ് നാരായിന്റയും സോഷ്യലിസ്റ്റ് കൊടുങ്കാറ്റിന്റെ പതാകവാഹകനായ മുലായം 1989ൽ മുഖ്യമന്ത്രിയാകാൻ ലഭിച്ച ആദ്യ അവസരം തന്നെ ഉത്തർ പ്രദേശ് രാഷ്ട്രീയത്തിൽ തന്റെ വേരുറപ്പിക്കാൻ പ്രയോജനപ്പെടുത്തി. 91ൽ എൽകെ അദ്വാനി നയിച്ച രഥയാത്രയുടെ ഭാഗമായി ബാബരി മസ്ജിദിലേക്ക് മാർച്ച് ചെയ്ത കർസേവകർക്ക് നേരെ വെടിയുതിർക്കാനുള്ള ഉത്തരവിടാൻ മുലായം രണ്ടാമതൊന്ന് ആലോചിച്ചില്ല.
മണ്ഡൽ കമ്മീഷൻ ശുപാർശ നടപ്പാക്കിയതോടെ പിന്നോക്ക വിഭാഗവും, യാഥവരും, ന്യൂനപക്ഷവും മുലായത്തിൽ രക്ഷകനെ കണ്ടു. ന്യൂനപക്ഷം മുലായത്തെ മുല്ല എന്ന് വിളിച്ചു. രാഷ്ട്രീയ കാലാവസ്ഥയറിഞ്ഞു ചുമടുകൾ വച്ച മുലായം പിന്നെയും 2 തവണ ഉത്തർ പ്രദേശിന്റെ മുഖ്യമന്ത്രി കസേരയിൽ ഇരുന്നു.
ഐക്യമുന്നണി സർക്കാരിൽ ജ്യോതി ബസു പ്രധാന മന്ത്രിയാകാൻ വിസമ്മതിച്ചതോടെ, മുലായത്തിന്റ പേര് ഉയർന്നു വന്നു. എന്നാൽ ബന്ധുവും മുൻസഹപ്രവർത്തകനുമായ ലാലു പ്രസാദ് യാദവ് തടസ്സം നിന്നതോടെ മുലായം രണ്ടാം സ്ഥാനത്തേക്ക് മാറി പ്രതിരോധമന്ത്രിയായി. ഒന്നാം യുപിഎ സർക്കാരിന്നുള്ള പിന്തുണ ഇടതു പാർട്ടികൾ പിൻവലിച്ചപ്പോൾ മുലയം രക്ഷകനായി. 2012ൽ സമാജ്‌വാദി പാർട്ടി ഒറ്റക്ക് അധികാരം നേടിയപ്പോൾ മകൻ അഖിലേഷിനു മുഖ്യമന്ത്രി കസേര നൽകി നേതാജി മാറിനിന്നു. രാഷ്ട്രീയ ചുവടുകൾ ഒന്ന് പോലും പിഴക്കാതെ മുന്നേറിയ മുലായത്തിനു പക്ഷേ, കുടുംബപോരിൽ കാലിടറി.
കിരീടവും ചെങ്കോലും ഇല്ലാതായെങ്കിലും, മുലായം സിങ് യാദവ് ചെന്തൊപ്പിക്കാർക്ക് അനിഷേധ്യനായ നേതാവായി തുടർന്നു. 1939 നവംബർ 22ന് ഇറ്റവയിലെ സെയ്‌ഫായി ഗ്രാമത്തിൽ ജനിച്ച മുലായം സിങ് യഥാവ് 82ആം വയസ്സിൽ ഗോദയിൽ നിന്ന് മടങ്ങുമ്പോൾ ഇന്ത്യൻ സോഷ്യലിസ്റ്റ് രാഷ്ട്രീയത്തിലെ ഒരു അതികായൻ കൂടിയാണ് ഓർമ്മയാകുന്നത്.
